Ihlamur Bitkisi

Ebegümeciler familyası içinde Tilia cinsinde ait olan ıhlamur bitkisi ağacı ılıman ve yarı tropikal bölgelerin en sevilen ve çok tercih edilen ağaç türüdür.

Hoş ve ferahlatıcı kokusu ile ön plana çıkan bu bitki şimdiye kadar 40 değişik türde tespit edilebilmiştir. Farklı formlarda bulunan Ihlamur çiçeği büyük bir ağaç, küçük boyutlu ağaççık veya çalı gibi formlarda gözlemlenmiştir.

Ilıman iklimlerin en hoş kokulu ağaçlarından biri olan ıhlamur ağacının anavatanı kuzey yarımküre olarak bilinmektedir. Denize yakın olan bölgelerde daha yoğun ve kolay varlığını sürdürebilmektedir. Uzun ömürlü olan ıhlamur ağaçlarında 1000 yaşına kadar hayatta kalan örneklerine bile rastlamak mümkündür. Boyları 20 ila 40 metre arasında değişen ıhlamur ağaçlar 5-10 yıllık büyüme sürecinden sonra çiçeklenmeye başlamaktadır. Yoğun çiçek açma özelliğine sahip olan bu ağaçların çiçeklerinin yoğun koku salma ve nektar salgılama özelliği de bulunmaktadır.

Ihlamur Balı Üretim Bölgeleri

Özellikle Rusya’nın güney bölümünde büyük boyutlu bal bitkisi olarak bilinen en yoğun bitki türüdür. Ayrıca Gürcistan’ın Abazya bölgesinde yaygın olarak üretilen ve tüketilen önemli bir gıda ürünüdür. Özellikle ilaç yapımı için ihtiyaç duyulan ballar bu bölgelerden temin edilmektedir. Türkiye’de en çok özellikle, Artvin’in Borçka ilçesinde ve Murgul ilçesinde Ihlamur balı üretilmekte ve merkez haline gelmektedir. Karadeniz bölgesinde ıhlamur çiçeğinden arıların gelişimine çok faydası olmaktadır

İklim şartları olarak çok soğuk ya da çok sıcak bir iklime sahip olmayan Türkiye’nin kara deniz sahil kesiminde de Ihlamur balı üretimi yapılmaktadır. Özellikle denize yakın yerleri sevmesinden dolayı Marmara ve Ege bölgelerinden de Karadeniz kadar çok olmasa da üretim ve tüketim yapılmaktadır.

Genellikle haziran ve temmuz ayı ile birlikte hızla çiçeklenmeye başlayan Ihlamur ağaçları çiçeklerini çok uzun süre bünyesinden tutmayarak kısa süre içinde dökmeye başlamaktadır. Dış gövdesi esnek bir yapıya sahiptir ve geniştir. Çiçekleri demetler halinde sarkılarak üzerinde durmaktadır.

Hem tek hem de grup halinde yaşamaya elverişli olan ıhlamur ağaçlarının bakımı da oldukça kolaydır. Yumuşak toprak türünde olabilmesi için sert yapıda olan toprağın önce yumuşatılması gerekmektedir. Köklenmesi için zamana ihtiyaç duyan Ihlamur ağaçları genellikle ilk bahar aylarında güçlenmektedir. Kireç ve humus değerleri yüksek olan topraklarda verimi daha fazla olan bu ağaç taban suyunun yüksek olmasını sevmektedir. Bu yüzden serin bölgelerde gelişim gösterebilmektedir.

Ihlamur Ağacı Kullanım Alanları

Ihlamur ağacının kullanım alanları çok farklılık göstermektedir. Sahip olduğu özelliklerden dolayı kullanım alanlarında farklılıklar oluşturmaktadır. Geniş bir koku salma özelliğine sahip olması ve geniş yapraklı olması sebebi ile gölge ağacı olma özelliği de kullanılmaktadır. Üzerinde sarkık olarak durak çiçekler toplanıp kurutularak çay olarak tüketilmesi tavsiye edilmekte ve uygulanmaktadır. Çiçeklenmesinin daha güçlü ve verimli olabilmesi için, çiçeklerinin güneşli bir dönemde toplanması gerekmektedir.

Yumuşak, beyaz ve hafif bir odun yapısına sahip olduğu için doğramacılık sektöründe öncelikli tercih edilen bir ağaç türü olmaktadır. Oyuncak, müzik aletleri, kağıt, kibrit gibi ürünlerin üretiminde ana hammadde konumunda kullanılmaktadır. Kabuk yapısında sahip olduğu lifleri ip ve kaba dokuma alanlarında değerlendirilmektedir.

Ihlamur çiçeğinin doğal yapısında sahip olduğu yatıştırıcı özelliği ilaç yapımında kullanılmaktadır. Buna ek olarak yine ilaç sektöründe idrar yapıcı olması, balgam sökme özelliğine sahip olması hem doğal tüketiminin hem de ilaçların içinde kullanılmasına olanak sağlamaktadır. Tüm bunlara ek olarak arıcılık sektöründe yoğun nektar oranına sahip olduğu için sevilen ve verim veren bir ağaç türüdür. Bu doğrultuda çiçekvermeye başladığı dönemde vermiş olduğu yoğun nektar ile verimli bal üretimine katkı sağlamaktadır.

 

Ihlamur Balı Nasıl Oluşur?

Ihlamur balı; arıların ıhlamur ağaçlarının olduğu bölgelerde ıhlamur çiçeklerinden verimli ve kokulu nektarları toplamasıyla ıhlamur balı elde edilmektedir.Ihlamur çiçeklerinin yoğun ferahlatıcı kokusu ıhlamur balına da yansımaktadır. Tadının kalıcı olması ve akışkan yapıya sahip olmasından dolayı monofloral bal çeşitleri arasında bulunmaktadır.

 

Bal arılarının en çok sevdiği ağaç çeşitlerinden biri olan ıhlamur ağaçları, çiçek açtığı mayıs haziran döneminde ki bazı bölgelerde bu takvimler değişiklik göstermektedir, bal arılarının yoğun ilgisini çekerler. Yoğun kokusu ve yoğun nektar miktarı ile arıların sarhoşluk hissi ile kovanlarına gelmesine yol açmaktadır. Bu durum arıcılar tarafından hemen fark edilip ıhlamur balının oluştuğunu anlamalarını sağlamaktadır.

 

Arıların nektar toplamaya başladığı dönem aynı zamanda ıhlamur çiçeklerinin hasat zamanının geldiğinin de habercisi olmaktadır. Bu dönem Ihlamur ağaçlarının kokusunu en yoğun olarak saldığı ve dikkat çektiği dönem olarak kabul edilmektedir.

 

Ihlamur Bitkisi Balının Özellikleri

 

Ihlamur balı özellik olarak bir nektar balı sınıfındadır. Tıpkı kestane balı ya da Akasya balı gibi bal türleri içerisinde yer almaktadır. Bunun sebebi balın direkt olarak çiçek özlerindeki nektardan elde ediliyor olmasının. Bunun yanında Çam balı, meşe balı gibi türler salgı balları sınıfına girmektedir. Çünkü direkt çiçek özündeki nektardan elde edilmemektedir.

Güçlü bir tat ve aromaya sahip olan Ihlamur Bitkisi balı, açık kehribar renkli bir yapıya sahiptir. Kalıcı bir tat bırakma özelliğinin yanında ıhlamur çiçeğinin kokusunun da hissedilmesini sağlamaktadır. Erken kristalleşme özelliğine sahip olmasının sebebi yoğun glikoz ve früktoz içermesinden ileri gelmektedir. Bu durum kalitesi ile ilgili bir sorun teşkil etmemektedir.

 

Ihlamur çiçeğinden elde edilen ıhlamur balının içerisinde 300’ü aşkın elementin olduğu yapılan çalışmalarda elde edilmiş somut bir veridir. Buna ek olarak tıp alanında da kullanılması sağladığı faydaların fazla olmasını sağlamaktadır. Tespit edilen belli başlı elementler aşağıda sıralanmaktadır;

Başlıca Özellikleri

• Vitamin B1, B2, B5, B6, Vitamin C, biotin, tokoferol ve niasin ile vitamin olarak çok zengindir
• Potasyum, kalsiyum, kükürt, bakır, iyot, alüminyum, nikel, fosfor, klor, magnezyum, manganez, çinko ve kobalt gibi makro besinler ile mineral olarak çok zengindir.
• Organik ve inorganik asitler: glukonik, sitrik, laktik, malik, tartarik asit, linolenik asit, oksalik asit, süksinik asit, hidroklorik asit ve fosforik asit.
• Ihlamur balı eser miktarda vitamin, makro besin, mineral ve asit içerir. İçerik yapısı içinde 400’den çok maddeyi ve bileşeni içinde barındırmaktadır. Karşılaştırmak istenen bak türlerine göre daha fazla B,C vitaminlerini, biotin ve naisini içinde barındırmaktadır.
• Kalsiyum, magnezyum, potasyum ve çinko gibi minerallerin dağılımı, insan vücudundaki dağılımla hemen hemen aynıdır ve bu da onları kolayca emilmesini sağlar.
• 100 gr Ihlamur balında 36,2 gr Fruktoz 33.9 gr Glikoz, 16,8 gr Su, 1.9 gr Turanoz, 1.0 gr  İzomaltoz ve 0,6 gr Trehaloz yer almaktadır.

Ihlamur Balının İnsan Vücudunda sağladığı yararlar

Tıp alanında ıhlamur çiçeği gibi ıhlamur balından da fazlasıyla yararlanılmaktadır. Yara ve yanık kremlerinde hem ilaç içerisinde hem de direkt olarak kullanılması iyileşme sürecinin hızlanmasını sağlamaktadır. Bazı dönemlerde salgın haline gelen ishal hastalığının tedavisinde fayda sağladığı tespit edilmiştir. Sindirip problemleri içinde yer alan Kolit ve gastrit hastalıklarının tedavisinde tavsiye edilmektedir. Enfeksiyon, soğuk algınlığı, öksürük gibi özellikle kış girişlerinde yaşanan hastalıkların semptomlarının etkisinden kurtulmada yardımcı olmaktadır. Özellikle alerjik hastalıklarla mücadelede önemli rol oynamaktadır. Yatıştırıcı özelliğe sahip olan ilaç kullanımında ıhlamur balı ön sırada yer almaktadır. Bunlara ek olarak özellikle şeker hastaları için doğal tatlandırıcı olarak kullanılmaktadır.